gevolgen

 Na de oorlog

De bestrijding van het nationaal-socialisme na de oorlog vond een hoogtepunt in de berechting van de oorlogsmisdadigers in Neurenberg (zie Neurenbergse processen); de Japanse oorlogsmisdadigers stonden terecht te Tokio. Ondanks de toenemende spanningen tussen de bondgenoten kon met de meeste vijandelijke landen vrede worden gesloten; op 10 febr. 1947 te Parijs met Italië en de Europese satellietstaten, op 8 sept. 1951 te San Francisco met Japan (niet erkend door de Sovjet-Unie). Japan verloor een deel van zijn grondgebied, waaronder de Ryukyu-eilanden en de door de Sovjet-Unie weer opgeëiste Koerilen. Leger en vloot en hun luchtmachten werden bij hervormingen ‘voorgoed’ afgeschaft, vrouwenkiesrecht werd ingevoerd, persvrijheid werd hersteld. De vredesdoeleinden en territoriale wijzigingen waren door de Geallieerden reeds in de loop van de oorlog vastgesteld. Met Oostenrijk werd in 1955 vrede gesloten.

Met Duitsland werd aanvankelijk geen vrede gesloten. Het land werd verdeeld in twee staten: de Bondsrepubliek Duitsland, gevormd door die gebieden die door Amerikaanse, Engelse en Franse troepen waren bezet, en de Duitse Democratische Republiek op door de Sovjet-Unie bezet territorium. Pas op 12 sept. 1990 werd door de betrokken staten een akkoord gesloten waarbij alle geallieerde voorrechten, met name die in de bezettingszones, werden afgeschaft en de Duitse soevereiniteit volledig werd hersteld; deze soevereiniteit trad op 2 okt. 1990, de dag vóór de eenwording, in werking. In sept. 1990 werd een Duits-Russisch vriendschapsverdrag gesloten, waarbij – het verenigde – Duitsland de Sovjet-Unie beloofde nimmer meer te zullen aanvallen. In nov. 1990 werd door Duitsland een vriendschapsverdrag gesloten met Polen, waarbij o.a. de Poolse westgrens (Oder-Neissegrens) definitief werd vastgelegd. In okt. 1991 werd een vriendschapsverdrag gesloten tussen Duitsland en Tsjechoslowakije.

In totaal verloren naar zeer globale schatting 17 miljoen militairen en 20 tot 30 miljoen burgers het leven. De Sovjet-Unie telde de meeste slachtoffers: 10 miljoen militairen en ongeveer even zoveel burgers. De verliezen aan Duitse en Japanse zijde bedroegen drie resp. twee miljoen militairen en aan elke zijde ten minste een half miljoen burgers. In Japanse gevangenschap kwamen enkele tienduizenden niet-Aziatische militairen en een veelvoud aan Aziaten om. In Polen vielen de doden vooral onder de burgerbevolking, ca. 5 miljoen. In China sneuvelden ca. 1,3 miljoen militairen. Italië, Frankrijk, Groot-Brittannië en Joegoslavië telden elk honderdduizenden gesneuvelde militairen en omgekomen burgers. De Amerikanen verloren bijna 300!000 militairen. Een aparte categorie slachtoffers in deze oorlog vormden de joden (zie holocaust). Uiteindelijk werden ca. zes miljoen Europese joden vermoord, met name in door de nationaal-socialisten ingerichte vernietigingskampen

Gevolgen 

Kort na de oorlog: enorme verwoestingen en grote armoede.
Er was veel vernietigd door oorlogshandelingen. Uit bezette gebieden was veel apparatuur uit de industrie naar Duitsland vervoerd. Maar daar lag alles in puin. Binnen enkele jaren was het merendeel weer opgebouwd. In nl duurde het tot ong. 1950 tot de welvaart die er voor 1940 was, weer was bereikt.

Berechting van oorlogsmisdadigers.
Dit bleek een moeilijke opgave. Dit gold niet alleen voor Duitsland en Japan. Het gold ook voor de bezette gebieden. Men was het er mee eens dat de samenwerking met de bezetters gestraft moest worden. Het bleek ook moeilijk te zijn om regels vast te stellen wat collaboratie was en wat niet. Ook was het heel moeilijk om iedereen te straffen, daar was het te onoverzichtelijk voor, te veel mensen. Na ruim 5 jaar waren de meeste gevallen behandeld. Pas in de jaren 70 ging men de vervolgingen weer serieus nemen.

Grenzen verschuiven, landen verdwijnen.
Er werd net als bij de eerste wereldoorlog nieuwe grenzen getrokken. Belangrijke verschuiving was die van Polen, naar het westen, zodat Duitsland een stuk kleiner werd. De Duitsers werden uit dat gebied verdreven. De rest van Duitsland werd voorlopig in 4 bezettingszones verdeeld. De Amerikaanse, Engelse en Franse zone werd later samengevoegd, Duitse Bondsrepubliek. De Russische zone werd de Duitse Democratische Republiek (DDR). 
Estland, Letland en Litouwen werden weer bij het Russische rijk gevoegd.

Machtsverhoudingen veranderen sterk.
Voor WO 2 gaven de West-Europese mogendheden nog de toon aan in de wereld. Tijdens de oorlog veranderde dit door de VS en de SU. Ook de Nederlandse positie in de wereld veranderde. Nederland sloot zich aan bij het westerse blok. Alleen Nederlands-Indië was niet terug te winnen.
De ‘Koude Oorlog’ ontstaat en een bewapeningswedloop begint.
De wereld wordt door de tegenstellingen van de VS en de SU in twee delen verdeeld, het communistische blok (SU) en het westerse blok (VS). Tussen de oorlog ontstond een Koude Oorlog. Beide blokken streefde erna om steeds betere kernwapens te bezitten. Europa kwam tussen de twee blokken en was een bijna ondoordringbaar ijzeren gordijn, dit verdween pas in 1989-1990

Dekolonisatie komt dichterbij.
Sinds de oorlog waren de nationalistische bewegingen in koloniën sterk gegroeid. Zij wilde onafhankelijkheid. Ze wilde een eind aan de koloniën. De koloniale mogendheden waren veel te veel bezig geweest met oorlog voeren dan met zijn koloniën. Het nationalisme heeft zich in die tijd verspreid. Sommige landen lukte het snel vrij te zijn, zoals India, Pakistan en Indonesië. Andere lukte dat niet lang daarna.

Het eind van de oorlog wordt het begin van het atoomtijdperk.
WO2 droeg mee aan de versnelde ontwikkeling van wapens. Het eind zou het begin van het atoomtijdperk worden. In 1945 was alleen in de VS atoombommen te verkrijgen. Misschien is de dreiging van een atoomramp wel het belangrijkste gevolg van WO2

Meer aandacht voor vredesorganisaties en het humanitair oorlogsrecht.
Na WO1 was er een volkenbond opgericht om een nieuwe oorlog te voorkomen. In de praktijk had die maar weinig invloed op de politiek. De Geallieerden hadden al tijdens de oorlog plannen voor een nieuwe vredesorganisatie. In de lente 1945 werd door 50 staten het Handvest van de Verenigde Naties getekend. Deze organisatie moest oorlog voorkomen en helpen bij armoede, ziekten, honger en onrecht in de wereld.

40 miljoen slachtoffers en hun nabestaanden.
Er waren ongeveer even veel burgers als militairen dood gegaan. Voor de rest van de familie waren de gevolgen groot. Vrouwen moesten zonder echtgenoot het gezin onderhouden, veel kinderen hadden geen vader meer, ouders verloren kinderen, veel kinderen verloren één of beide ouders. 

Wat mensen na beide wereldoorlogen te verwerken hadden.
Het verwerk is bij beide oorlogen lang, dit gaat ook niet altijd hetzelfde. Veel mensen moesten met geestelijke en lichamelijke klachten verder. Vooral van hun naasten werd verwacht, dat zij hun daarbij steunden. 
Mannen moesten worden in het arbeidsproces worden opgenomen. Veel vrouwen die tijdens de oorlog hadden gewerkt, moesten hun werk opgeven. Velen deden dit met tegenzin, het werk beviel hun goed. 
Veel mensen die in de frontlinies woonden, waren alles kwijt. Ze hadden ook niet het geld voor een snel herstel.
Ook kregen mensen te maken met de bezetters. Duitsland en Italië moesten democratisch worden. Oost-Duitsland moest een totalitair systeem worden.

Wat in het bijzonder na WO2 te verwerken viel.
Veel mensen die in de concentratiekampen hadden gezeten moesten veel verwerken. 
De mensen in bezette gebieden hadden lang niet allemaal veel te maken gehad met de oorlog.
Voor velen viel er na de oorlog weinig te verwerken, want zij hadden zich tijdens de oorlog er zo veel mogelijk buiten gehouden. 
Anderen hadden met de Duitsers samengewerkt en wilden dit na de oorlog vergeten. Een aantal van hen werd berecht. 
Verzetsmensen, ondergedoken Joden en anderen die hun baan of bezittingen kwijt waren, raakten zwaar gefrustreerd, omdat de samenleving hun geen aandacht schonk en de naoorlogse machtshebbers hen niet steunden. 
Ook onder de politiek ontstonden al spoedig na de oorlog frustraties. Bij de eerste naoorlogse verkiezingen werd de verzuilde politieke situatie van voor de oorlog grotendeels hersteld.